Co wiemy, a czego jeszcze nie o dziejach starożytnego Izraela? Dyskusja wokół „Historii Żydów w starożytności; od Thotmesa do Mahometa, Ł. Niesiołowskiego-Spanò i K. Stebnickiej, (Warszawa 2020)

Artykuł prezentuje krytyczne i polemiczne omówienie książki dwojga badaczy starożytności, w której przedstawiają oni wizję dziejów starożytnego Izraela od początków tego ludu na przełomie epoki brązu żelaza pod koniec II tys. przed Chr. do końca starożytności (VI/VII w.). W oparciu o liczne źródła przebogatą literaturę, istnieje kilka wyraźnych bardzo odmiennych opcji co obrazu Izraela, Autorzy swoją ich wizję. Rekonstrukcja ta jest oparta obszernym nie zawsze jednoznacznym materiale źródłowym, który badacze interpretują zgodzie ze swoim zamysłem, może budzić uznanie. Praca, próbując objąć całe dzieje przestrzeni ponad 1500 lat różnorodnych aspektach, historii politycznej, społeczno-gospodarczej oraz religijnej zarówno pierwszej (od początku r. 63 Chr.) jak drugiej części Mahometa) zawiera dużą liczbę tez hipotez sama poniekąd propozycją całościowego omawianego zjawiska. Wobec ona znaków zapytania, czy wprost wątpliwości takie znajdzie Czytelnik niniejszym omówieniu. Dotyczą one najważniejszych problemów, takich początki struktur politycznych państwowych Judy, powstanie monoteizmu izraelsko-żydowskiego wreszcie funkcjonowania Żydów pierwszych wiekach diaspory, po ostatecznej utracie całkowicie samodzielnych społeczno-politycznych.